วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ หรือเดิมสำนักบัณฑิตอาสาสมัคร ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2512 เป็นองค์กรจัดการศึกษาเทียบเท่าคณะในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ที่เน้นลักษณะการเรียนรู้จากประสบการณ์จริงในชุมชน โดยอาศัยหลักการมีส่วนร่วมจากภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐ เอกชน องค์กรประชาสังคม และองค์กรชุมชนที่กระจายอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศไทยโดยยึดถือปรัชญาที่ว่า “ให้โอกาสที่เท่าเทียมทางการศึกษา เคารพความแตกต่าง สร้างจิตสำนึกอาสาสมัคร รักษ์สันติประชาธรรม” โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะเป็น “สถาบันชั้นนำของอาเซียนที่สร้างผู้นำการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (Social Change Agent)”

วิทยาลัยมีพันธกิจหลัก 4 ด้าน  คือ 1.จัดการศึกษาระดับปริญญาตรีและบัณฑิตศึกษาด้านพัฒนศาสตร์ (Development studies) ในสาขาอาสาสมัครศึกษา สาขาธุรกิจเพื่อสังคม และสาขาการพัฒนาชุมชนร่วมสมัย  2.สร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมด้านพัฒนศาสตร์ ผ่านการวิจัย   3.ให้บริการวิชาการและชี้นำสังคม เพื่อขับเคลื่อนสังคมไปสู่การพัฒนาอย่างสร้างสรรค์และยั่งยืน และ 4.ส่งเสริมและทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมเพื่อจรรโลงสังคมไทยไปสู่สันติประชาธรรม

           ในด้านการวิจัย วิทยาลัยมุ่งเน้นสร้างงานวิจัยที่มีเอกลักษณ์เป็นที่ยอมรับในระดับสากลและสามารถนำไปใช้แก้ปัญหาในชุมชนได้อย่างแท้จริง โดยเน้นผลิตความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาชุมชนร่วมสมัย (Contemporary Community Development) ในประเด็นอาทิ การขยายตัวของเมือง การลดความเลื่อมล้ำของคนในสังคม การสร้างความมั่นคงด้านอาหาร พลังงาน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และการจัดการงานอาสาสมัคร ซึ่งเป็นที่ยอมรับในระดับชาติ

           เพื่อยกระดับคุณภาพการผลิตผลงานวิจัยและผลงานวิชาการให้ตอบสนองต่อความต้องการของประเทศโดยมุ่งเน้นการสร้างผลงานวิชาการที่ตอบสนองต่อการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (Social Change Driving) ในประเด็นด้านการพัฒนาชุมชนร่วมสมัย จึงนำมาสู่การจัดตั้งศูนย์วิจัยเพื่อการพัฒนาชุมชนร่วมสมัย ตลอดจนเพื่อเตรียมความพร้อมในการยกระดับเป็นศูนย์ความเป็นเลิศ (Excellence Center) ในด้านการการพัฒนาชุมชนร่วมสมัยในอนาคต

           วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ มุ่งเน้นสร้างสรรค์ผลงานวิจัยที่มีเอกลักษณ์เป็นที่ยอมรับในระดับสากลและสามารถนำไปใช้แก้ไขปัญหาในชนบทและชุมชนอื่นๆได้จริง วิทยาลัยพัฒนศาสตร์เน้นผลิตความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการขยายตัวของเมือง การลดความเหลื่อมล้ำของคนในสังคม การสร้างความมั่นคงด้านอาหาร พลังงาน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างยั่งยืนและการจัดการงานอาสาสมัคร การพัฒนาเชิงสร้างสรรค์ นวัตกรรมเพื่อสังคม ผู้ประกอบการเพื่อสังคม ความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กรธุรกิจ ซึ่งจะมีการตีพิมพ์และเผยแพร่ในวารสาร และเวทีวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ภายใต้การบริหารจัดการของคณะกรรมการส่งเสริมงานวิจัยและตำรา ปัจจุบันวิทยาลัยได้มีความร่วมมือทางวิชาการกับมหาวิทยาลัยในและต่างประเทศ รวมทั้งองค์การสากลเป็นจำนวนมาก